Foto links: St. Wilgefortis, Kathedraal van Wissant (F)
Een van de meest raadselachtige heiligen is wel Sint Wilgefortis, ook Sint Ontcommer genaamd: de heilige met een baard.
Zij werd in veel Europese landen vereerd vanaf de 14e eeuw: de eeuw waarin de legende ergens is ontstaan:
Een mooie Portugese prinses werd geheel tegen haar zin in uitgehuwelijkt aan de koning van Sicilië maar Wilgefortis wilde haar leven aan Jezus wijden in het klooster en weigerde. Haar vader liet haar in de cel werpen en daar bad ze tot God om haar zo onaantrekkelijk mogelijk te maken. Haar gebeden werden verhoord, want op een dag werd ze wakker met een flinke baard. Het huwelijk ging niet door maar haar vader was zo woest dat hij haar liet kruisigen. Doorgaans wordt ze afgebeeld met een jurk en waar deze lang is, onder bijeen gebonden met een touw. In sommige gevallen tref je haar met slechts 1 gouden schoen aan en een vioolspeler aan haar voeten. Hij speelt uit medelijden voor haar en zij schenkt hem op het laatst nog haar gouden schoentje uit dankbaarheid.
Wilgefortis: zou afgeleid kunnen zijn van Virgo Fortis wat zoveel als Sterke Maagd betekent en aan de naam Ontcommer worden meerdere betekenissen gegeven. Zo zou het afgeleid zijn van 'ontkomen'
in de zin van : ontsnapt zijn aan. Anderen beweren weer dat het gaat om het middeleeuwse werkwoord 'ontcommeren', het bevrijden, verlost worden van kommer (pijn).
Zij werd dan ook aangeroepen bij sterfgevallen om zonder kommer over te kunnen gaan.
Hoe kan deze legende zijn ontstaan?
Einde 19e eeuw werd gesuggereerd dat het om een heidense gedegradeerde godin zou kunnen gaan, een soort van Germaanse zonnegod die door de katholieken de kerk is 'ingesmokkeld'. Echter is de volgende verklaring een stuk aannemelijker.
Foto midden: In de 8e eeuw was het de gewoonte binnen de orthodoxe kerk om Christusbeelden rijkelijk aan te kleden met lange gewaden. Dit beeld, genaamd de Volto Santo (het Heilige
Gelaat) hangt in de Dom van Lucca en wordt daar nog steeds vereerd. Het werd in het buitenland talloze malen gekopieerd.
In feite werden pas in de 8e eeuw de eerste beelden gevonden van Jezus aan het kruis.
In eerste instantie staat hij voor het kruis met de armen licht gebogen en het hoofd normaal opgeheven en met een lang gewaad aan. Gaandeweg, naar de middeleeuwen toe, zien we steeds meer drama: in de 14e eeuw hangt hij, pijnlijk en zichtbaar vastgespijkerd met het hoofd schuin hangend over de borst en slechts nog met een kleine lendendoek om.
Geen wonder dat men bij het ontdekken van een beeld zoals de Volto Santo in de 14e eeuw, en men de verbinding dus niet maakte met Lucca, men verward raakte en dacht te maken te hebben met een
vrouw.
Daar moest een verhaal aan vast gezeten hebben en zie hier de legende van Wilgefortis ontstaan.
In Brabant werd zij in Waalre vereerd en vooral in Steenbergen. Ook het feit dat het de locatie Steenbergen zou zijn berust op een gigantische misvatting. Lees het uitgebreide en ongelooflijke hier verhaal verder.
Foto rechts: 'Drieluik van de gekruisigde Martelares' Jheronimus Bosch, ca 1497. Dogenpaleis Venetië. Het grappige is dat tijdens de restauratie van het schilderij, bij Wilgefortis meer baardgroei werd ontdekt dan aanvankelijk te zien was. Het werd, weliswaar enigszins donzig, weer in deze oude staat hersteld.
Bron: o.a. Cultureel Brabant, Martien J.G. de Jong
Van de andere kant ... vrouwen met baarden bestaan, hebben altijd bestaan. Voor sommigen een waar kruis, voor anderen een normaal verschijnsel en voor sommigen een zegen. Ik bedoel...een baard
bij een vrouw behoort nu eenmaal niet echt tot het algemeen schoonheidsideaal.
Ik ben de geschiedenis ingedoken van bebaarde dames en onderzocht hoe daar tegen aan werd gekeken:
Vrouwen met baarden waren al veel eerder bekend dan Wilgefortis. Reeds in de vijfde eeuw voor Christus sprak Hippocrates al over een bebaarde priesteres
genaamd Athena die door haar baard bijzondere krachten zou bezitten.
En in het jaar 500 na Christus leefde in Rome Sint Galla, een schoonheid die mensen op wonderbaarlijke wijze kon genezen en die vermomd als man door het leven ging. Ook zij werd van god voorzien
van een baard om zich te beschermen tegen de aandacht van mannen.
Gedurende de middeleeuwen werden vrouwen met baarden als heksen gezien alhoewel er in Spanje al een voorloper van Wilgefortis was, namelijk Sint Paula van Avila, die nog steeds op 20 januari
aldaar wordt vereerd. Het verhaal van Paula is te vergelijken met dat van Wilgefortis met dat verschil dat alleen Wilgefortis werd gekruisigd.
'Magdalena Ventura, de Vrouw met de Baard'
Jusepe de Ribera 1591
Een merkwaardig schilderij waarop een vrouw van 37 met haar man en kind wordt afgebeeld. Na het krijgen van drie zonen begon ze tekenen van vermannelijking te vertonen.
Interessant zijn de twee symbolen links van haar: een spintol, verwijzend naar huishoudelijke taken en een slak, symbool voor hermafroditisme.
Voor wie het gehele artikel wil lezen: klik hier.
Foto links:
Julia Pastrana (1834 - 1860) werd wereldberoemd om haar bijzondere uiterlijk.
Zij leed aan twee zeer zeldzame ziektes, een die haar hele lichaam dik behaard maakte en een die haar lippen en tandvlees deed opzwellen. Ze beschikte echter over een mooie stem en had een mooi en zacht innerlijk.
Op 20 jarige leeftijd werd ze gekocht door een impresario die haar in de VS en Canada als zangeres liet optreden en werd zeer succesvol. Ze huwde met hem en kreeg een baby die ook behaard was en na een paar dagen overleed. Haar man liet haar en de baby balsemen en stelden hen overal ter wereld ten toon als curiositeit. Nadat er ongelooflijk met de lichamen is' gesold' belandden ze in een wetenschappelijk instituut. Ruim een eeuw later, op initiatief (en na jarenlange inspanning) van Laura Anderson Barbata, een kunstenares wiens zuster een toneelstuk produceerde over Julia, werd Julia een officiële welverdiende mooie begrafenis gegund. Zij werd op 11 februari 2013 in Mexico, haar geboorteland, begraven.
Foto midden: een spotprent van Julia: 'de lelijkste vrouw op aarde'.
Foto rechts: zo werden moeder en kind tentoon gesteld na hun dood.
Wat een triestheid.
Bronnen: New York Times/ Art and Desogn/ Charles Wilston, 2013
The Human Marvels.com
Een andere bekende dame met baard is Josephine Boisdechene (1831-?) uit Zwitserland. Geboren met een fijn vachtje en op tweejarige leeftijd reeds een baard. Haar ouders plaatste haar op een
kostschool, weg uit het geboortedorp, en daar leerde ze gracieus, charmant en elegant te zijn, maar de baard bleef. Om er het beste van te maken stelde ze zichzelf ten toon in eigen land en
Frankrijk met haar vader als agent. In Frankrijk ontmoette ze een artiest, genaamd Fortune Clofullia, ze werden verliefd en trouwden en vanaf die tijd ging ze als Madame Clofullia, the Bearded
Lady of Geneva, door het leven.
In 1853 trad ze als curiositeit in dienst van het American Museum te New York. Haar vrouwelijkheid werd geaccentueerd door haar Victoriaanse kostuums en haar baard was als die van Napoleon III
gestileerd.
Velen verdachten haar ervan dat ze toch een man was met vrouwenkleding aan, terwijl ze toch twee kinderen had gebaard.
Het kwam zelfs tot een rechtszaak, die achteraf gezien waarschijnlijk door de directeur P.T. Barnum zelf in gang was gezet. Het bracht hem namelijk geen windeieren: meer dan 3 miljoen mensen wilde Madame Clofullia tijdens de rechtszaak zelf eens gaan bekijken.
Helaas is het verdere verloop van haar leven onbekend gebleven.
Bron: The human Marvels.com
2014: Dat je als vrouw met baard een man zeer gelukkig kan maken bewijst deze 65-jarige vrouw uit Kazakhstan. Zij zegt dat haar baard het geheim is voor hun 42-jarige gelukkige huwelijk. Haar man
trouwde met haar toen ze al een baard had. Het zit in haar familie: haar oma en moeder hadden er ook een, haar dochter niet. Zij wordt door haar man geliefd en door mensen uit haar dorp bewonderd
en gerespecteerd.
Ook door Kazakh Women's Rights die schrijft dat er zoveel druk tegenwoordig ligt op vrouwen om er sexy en glamoureus uit te zien, dat deze dame een verademing is en als voorbeeld gezien wordt van
lekker in je vel zitten en een gelukkig leven leiden.
Bron: Oddity Central.com
Anno 2017: vrouwen of liever gezegd mensen met een vrouwelijk aandoend voorkomen die hun baard bewust laten staan om een punt te maken.
Linkerfoto:
Harnaam Kaur heeft het PolyCystic Ovary Syndrome. Geboren en getogen als Sikh, voor wie het verboden is je haar te knippen of te scheren, was zij vanaf de tijd dat haar gezichtshaar begon te
groeien, doodongelukkig. Totdat ze besloot het gewoon te laten groeien, het te leren accepteren en vervolgens trots op te zijn. Heden is zij een steun voor velen die met dit syndroom kampen en
worden gepest en laat ze zien hoe mooi en zelfverzekerd je kunt zijn.
Midden: (Foto Albin Olsson)
Travestiet Conchita Wurst werd geboren als Tom Neuwirth en kennen we als de winnaar van het songfestival in 2014.
Zijn artiestennaam heeft hij bewust gekozen: Cono betekent vagina in Spaanse straattaal en Wurst penis. Verder heeft hij in een interview aangegeven dat Wurst ook staat voor het Duitse
gezegde: 'das ist mir Wurst'. En dat is precies wat hij/zij met zijn uiterlijk beoogt:
'Je kunt alles zijn en bereiken wat je wilt, wie of wat je ook bent of hoe je er ook uit ziet'.
De link met Wilgefortis anno 2017:
De discussie rondom genderneutraliteit en diversiteit is in dit jaar in Nederland goed op gang gekomen: aan de strikte scheiding in diversiteit: man-vrouw schijnt een einde te komen. Geen 'dames
en heren' meer op het station, maar 'beste reizigers' en ontwerpen voor genderneutrale bordjes voor bijvoorbeeld openbare toiletten schieten als paddestoelen uit de grond.
Wilgefortis is daarbij in beeld gekomen en is als eigentijdse patrones van de transgender, de travestiet, de androgyn, de hermaphrodiet, de cisgender, de genderqueer, de queer, de interseksueel
en voor iedereen die zich aangesproken voelt niet onder de strikte noemer man of vrouw te willen vallen, gebombardeerd.
Het labelen van geslachten, het in hokjes plaatsen van mensen heeft zijn beste tijd gehad als het aan de voorstanders ligt.
Prima zaak lijkt me.
Op Facebook kun je bij instellingen kiezen uit meer dan 58 genderdiversiteiten. Voer om iets mee te doen en dat heb ik dan ook gedaan in een van mijn nieuwe assemblages over Wilgefortis.
Definities van de verschillende identiteiten vind je hier.
Terug naar de overige blogs of zoek in Sitemap onderaan deze pagina
Reactie schrijven