CUNERA


Patrones van het Vee



Formaat:
Thema: Patrones veeziekten, keelziekten
Datum: 2017

Relevantie naar omgeving Uden: Cunerakapel Bedaf, Kaathoven en Heeswijk Dinther


Cunera  Ellen Eva Brouwers

Inleiding: op weg naar Rosmalen, waar ik 45 jaar geleden als leerling-verpleegster werkzaam was op de Binckhorst, reed ik graag met mijn brommertje vanuit Uden via Kaathoven, om me te vergapen aan de tot boerderij verbouwde kapel in het buitengebied en droomde daar ooit eens te mogen wonen. De kapel, inmiddels een woning maar mooi in de oude staat teruggebracht, was toegewijd aan de heilige Cunera, beschermheilige tegen keelziekten en ziekten onder het vee en tevens eerste Nederlandse heilige.
Ook op Bedaf stond ooit een kapel op de grens tussen Uden en Vorstenbosch waarin zich relieken bevonden van Cunera, afkomstig van de kapel in Kaathoven en van 1648 tot 1784 was het een druk bezochte bedevaartplaats. In 1850 is de kapel afgebroken.
De legende van Cunera is als een sprookje maar met een minder florissante afloop...

 


Cunera  Ellen Eva Brouwers

Kroon en Sleutel
Volgens de legende is Cunera, een prinses van geboorte, een van de 11.000 maagden die samen met Ursula in Keulen werden overvallen door de Hunnen in de 4e eeuw. 
Echter werd zij gered door Radboud, de koning van de Rijn, die haar verborg onder zijn mantel en haar meenam naar zijn paleis in Rhenen.
De christelijke Cunera ontpopte zich tot een zeer sociaal en betrouwbaar meisje waar de koning bijzonder op gesteld raakte. Als symbool van zijn vertrouwen gaf hij haar de sleutel van zijn huis. 

 

Cunera  Ellen Eva Brouwers

De Wurgdoek 

Dit tot ergernis en jaloezie van de koningin. Op een dag zag ze dat Cunera, de resten van een feestmaal in haar schort deed en naar beneden in het dorp liep om de etensresten onder de armen te verdelen. De echtgenote vertelde dit haar man  en de koning vroeg Cunera bij hem te komen. Ze was als de dood en bad tot God haar te helpen. Ze opende het schort en het brood leek te zijn veranderd in houten spaanders waarop de koning zeer kwaad werd op zijn vrouw en haar verbood nog langer kwaad te spreken over Cunera.

De koningin verzon samen met een dienstmeisje een plan om Cunera te vermoorden. Ze lokten Cunera naar de paardenstal, wurgden haar met haar eigen halsdoek en begroeven haar in de paardenstal. Toen Radboud later thuis kwam en de dienstknecht de paarden wilden stallen, weigerden de paarden de stal in te gaan. Later op de avond zag men op deze plek kaarsen branden in de vorm van een kruis. Er werd gegraven en het lijk van Cunera gevonden waarop Radboud zijn vrouw wegstuurde, die zich van de Grebbeberg stortte en de dienstmaagd werd verbrand.

De foto laat het model zien van de doek die ik summier op het kastje heb geschilderd. 

De 15 eeuwen oude wurgdoek is het belangrijkste reliek van Cunera welke nog altijd bewaard wordt in het Catarijnenconvent.

De geruite theedoek, van oorsprong pompdoek genaamd, is mijn favoriete onderwerp in mijn schilderijen.

 


Cunera  Ellen Eva Brouwers

De Relieken 

Haar relieken worden in eerste instantie in de kerk Van Rhenen bewaard maar in 1580 wordt tot de Reformatie overgegaan en kom er een abrupt einde aan de verering. Alles moet verwijderd worden en de relieken raken verspreid over het land. De wurgdoek en de schedel belanden in Utrecht en de schedel in het altaar van de St. Gertrudiskathedraal aldaar.

Rond 1623 lukt het de abt van de Norbertijnenabdij van Berne een deel over te brengen naar Kaathoven totdat ook het gebied wordt toegevoegd aan de calvinistische Republiek, bepaald door de Vrede van Munster in 1648.

Dan verhuizen de relieken naar de voormalige kapel in Bedaf bij Uden omdat Uden deel uit maakt van het 'Vrije Land van Ravenstein" en wordt een drukbezocht bedevaartoord.

In 1784 worden de relieken verdeeld tussen de parochiekerken van Heeswijk en Berlicum alwaar de bedevaarten blijven plaats vinden,.

In Rhenen is Cunera nooit meer vereerd, sterker: het aartsbisdom Utrecht besluit in 1860 Cunera van de heiligenkalender te verwijderen.

 

Foto: een fantasiereliek in de vorm van een nekwervel van een geit, voorzien van een antiek doekje en een lakstempel: de halswervel is immers gebroken.


Cunera Ellen Eva Brouwers

Beschermheilige van het vee 

De kroon bovenop het kastje is gemaakt van koeienkiezen, deze fijne krans bestaat uit kiezen van wilde varkens.

 

Het hoefijzer verwijst natuurlijk naar het paard.
Een hoefijzer op deze manier ophangen brengt ongeluk.